Müfredat

Birinci Eleme Sınavı Müfredatı

Müfredatının çoğunluğu fizik sınav müfredatı ile örtüşmektedir. Ortaokul fen ve lise fizik (ve astronomi) müfredatına ek olarak üniversite birinci sınıftaki fizik, astronomi ve astrofizik müfredatının bazı kısımlarını da içermektedir. Aşağıda astronomi için önemli konular kalın işaretlenmiştir. Astronomi ve astrofizik konuları için önerilen kaynaklar sayfasına bakınız.

Sınava hazırlanırken önce lise müfredatı konularına yönelmenizi sonra üniversite birinci sınıf kitaplarından konuları detaylı bir şekilde çalıştıktan sonra en sonunda geçmiş fizik ve uluslararası astronomi olimpiyat sorularına bakmanızı öneririz.

1.

Fiziksel ve Astronomik Büyüklükler, Ölçüm, Birimler, Fiziksel Büyüklüklerin Değerinin Yaklaşık Hesaplanması

2.

Vektörler ve Vektörel Hesaplamalar

3.

Kinematik: Konum, Hız, İvme, Bir-iki-üç Boyutta Hareket, Bağıl Hareket,Sabit ve Değişken İvmeli Hareket, Referans Sistemleri

4.

Dinamik: Newton Yasaları ve Uygulamaları, Hareket Kanunları, Dairesel Hareket

5.

İş, Kinetik Enerji, Potansiyel Enerji, Enerji Korunumu

6.

Momentum, İtme, Momentum Korunumu, Çarpışmalar ve Roketler

7.

Tork ve Statik Denge

8.

Kütle Çekimi, Kepler Yasaları, Yörüngeler

9.

Termodinamik Denge, İdeal Gaz, Enerji Transferi

10.

Optik: Işık, Yansıma, Kırılma, Aynalar, Mercekler, Prizmalar, Tam Yansıma, Işık Renkleri

11.

Göz Kusurları, Lensler, Optik Araçlar ve Kullanım Alanları

12.

Foton, Foton Momentumu ve Enerjisi, de Broglie Dalga Boyu, Kara Cisim Işıması

13.

Atomun Yapısını İçeren Temel Kavramlar, Bağlanma Enerjisi, Radyoaktivite

14.

Güneş Sistemi: Güneş, Gezegenler ve Diğer Nesneler, Güneş-Dünya-Ay Sistemi, Mevsimler

15.

Yıldızlar: Yıldız Işıması, Yıldız Oluşumu ve Döngüsü

16.

Samanyolu ve Galaksiler

17.

Kozmoloji: Evrenin Oluşumu ve Evrimi
Astronomi ve Astrofizik Dalı Genel Müfredatı

Lise ve IOAA müfredatlarına uyumlu olacak biçimde düzenlenmiştir. Adaylar, IOAA’da üç temel kategoride (Teorik, Veri Analizi, Gözlem) yarışacaklarından “Astronomi ve Astrofizik Müfredatı” bu üç kategoriyi belirtecek biçimde adlandırılmıştır: “T” ile başlayanlar Teorik konuları içermekte, “D1 ve G1” ise Veri Analizi ve Gözlemsel konuları kapsamaktadır.

Müfredat için önerilen Kitap, Web Bağlantısı ve Video için kaynaklar sayfasına bakınız.

T01: IŞIK

  • Işık, Işınım ve Elektromanyetik Tayf
  • Karacisim ışınımı
  • Işınım gücü
  • Akı
  • Tayf, çizgiler
  • Yıldız atmosferleri

T02: KÜTLEÇEKİM

  • Newton’un Yasaları
  • Enerji, Momentum ve Açısal Momentumun Korunumu
  • Kepler Yasaları
  • Yörüngelerin Sınıflandırılması
  • Kaçış Hızı ve Güçlü Kütleçekimi Alanlarında Gökcisimlerinin Dinamiği
  • Virial Teoremi

T03: YILDIZ

  • Yıldızların Özellikleri
  • Uzaklık
  • Işınım gücü
  • Parlaklık sistemi
  • Kütle, sıcaklık
  • H-R diyagramı 
  • Sınıflandırmalar

T04: GÜNEŞ

  • Güneş’in iç yapısı 
  • Güneş atmosferi
  • Güneş aktivite çevrimi
  • Dünya-Güneş İlişkisi

T05: GEZEGEN SİSTEMLERİ

  • Güneş Sistemi ve Gezegen Sistemleri
  • Tutulmalar, geçiş ve ötegezegenler
  • Gezegenlerin yapısı
  • Gezegen sistemlerinin oluşumu

T06: EVRİM

  • Yıldızların Oluşumu, Evrimi ve İç Yapıları
  • Yapı Denklemleri ve Yıldız İç Yapısının Fiziksel Özellikleri
  • Yıldızların evrimi
  • Yapı ve Evrimi Neler Etkiler?

T07: EVRİM SONU

  • Yıldız Evriminin Sonu
  • Süpernovalar ve Gama-Işın Patlamaları
  • Gezegenimsi bulutsular ve Süpernova kalıntıları
  • Tıkız nesneler

T08: SAMANYOLU

  • Yapısal Bileşenleri: Yıldızlararası Madde (YAM), Yıldız Popülasyonları, Karanlık Madde Halosu
  • Özellikleri: Uzaklık Tayini, Yıldız ve YAM’ın Dinamiği, Kütlesi, Kimyasal Bolluk, Yaş, Merkezdeki Süper kütleli karadelik
  • Oluşumu ve Evrimi

T09: GÖKADALAR

  • Gökadalar ve Evrenin Büyük Ölçekli Yapısı
  • Galaksilerin sınıflandırılması; morfoloji
  • Kütle, parlaklık ve uzaklık belirleme yöntemleri
  • Büyük ölçekte evrenin yapısı, galaksi kümeleri
  • Karanlık madde ve karanlık enerji

T10: KOZMOLOJİ

  • Görelilik Kuramı (Einstein Alan Denklemleri)
  • Görelilikçi Kozmoloji (Friedmann Denklemleri)
  • Büyük Patlama Modeli
  • Enflasyon Senaryosu
  • Karanlık Madde
  • Standart Kozmolojik Model (CDM Modeli)
  • Karanlık Enerji

T11: YÜKSEK ENERJİ

DAHA SONRA DUYURULACAK

T12: YILDIZ SİSTEMLERİ

  • Değişen Yıldızlar: Değişen yıldız tanımı ve adlandırmaları; Işık değişimlerinin genel yapısı, Değişen yıldız türleri, genel özellikleri; Değişen yıldız türlerinin H-R diyagramındaki yerleri
  • Çift Yıldızlar: Çift ve çoklu yıldız sistemlerinin tanımı ve genel özellikleri; Çift yıldız türleri, genel tanımlar; Görsel Çift Yıldızlar; Astrometrik Çift Yıldızlar; Tayfsal Çift Yıldızlar; Örten Çift Yıldızlar

T13: KÜRESEL

  • Küresel Gökbilim: Küresel trigonometri, Gök konum sayıları, Ekinoks ve Gündönümü, Kutup Yöresi yıldızlar, Takımyıldızlar ve Zodyak
  • Zaman: Güneş saati, Yıldız saati, Jülyen tarihi, Güneş merkezli Jülyen tarihi, Saat dilimi, Evrensel Saat, Yerel Ortalama Saat, Farklı “yıl” tanımları, Zaman denklemi

T14: AYGITLAR

  • Astronomi Araçları
  • Kuramsal Optik
  • Teleskoplar
  • Odak Düzlemi Aygıtları
  • Gözlem Teknikleri: Işık ölçüm, Tayf ölçüm
  • Görsel Bölge Dışı Gözlem Teknikleri

T15: ASTRODİNAMİK

DAHA SONRA DUYURULACAK

T16: KÜÇÜK CİSİMLER

DAHA SONRA DUYURULACAK

T99: CALCULUS

DAHA SONRA DUYURULACAK

D1: VERİ ANALİZİ

  • Temel İstatistik
  • Hata Analizi
  • Astronomi Veri Setleri

G1: GÖZLEMSEL

  • Gözlem Uygulamaları
  • Çıplak Gözle Gözlem 
  • Teleskop ile Gözlem
  • Işık Ölçümü
  • Tayf Ölçümü